Şalpazarı’nın verimsiz olduğu, arazi yapısı itibarıyla tarıma uygun olmadığı gibi söylemler sıkça gündeme gelir. Oysa biraz özen gösterildiğinde çok özel koşullar istemeyenler haricinde hemen hemen pek çok bitki yöremizde yetiştirilebilir.
Günümüzde, ulaşım ve iletişim imkanlarının çok rahat hale gelmesi sebebiyle eskiden dünyanın çok değişik bölgelerinde bilinen bitki çeşitleri, meraklıları tarafından uygun olan her yerde yetiştirilebiliyor. Bu bitkilerden bazılarının ileriki yıllarda hayatımızda çok fazla yer edebileceğini düşünebiliriz. Bugün mutfaklarımızın ana elemanı olan patatesin bu topraklara 1800lerin sonunda geldiğini ve 100 yıllık bir sürede hayatımızda ne kadar çok yer ettiğini hesaba katarsak, şu anda pek bilmediğimiz bitkilerin de ileriki yıllarda bizim için önemli yer tutmasını yadırgamamamız gerekir.
Benim bitkileri yetiştirdiğim arazim Şalpazarı Kireç Mahallesi’nde, 350 rakımda, güneye bakan ve bol rüzgar alan bir bölge. Öğrendiğim, hoşuma giden her tür bitkiyi yetiştirmeye çalışırım. Aşağıda bu bitkiler hakkında bilgiler vereceğim. Belki bunlardan bazıları önümüzdeki yıllarda yaygınlık kazanıp hayatımızda çokça yer eder.
1-Hanım Terliği:
Tek yıllık olup mayıs ayına doğru doğrudan yetişeceği yere ekilen bu bitki sarmaşık şeklinde olup meyveleri yemek yapımında kullanılıyor. İki ucu sivri olan meyveler, ilk olgunlaşmaya başladığında içleri süngerimsi bir yapıyla dolu. Meyve olgunlaştıkça içi biber gibi boşalıyor. Meyvelerin belirgin bir tadı yok. Dolması, kızartması yapıldığı gibi çeşitli yemeklerin içine katılabiliyor. Çiğ olarak yendiği gibi salatalara da katılabiliyor.
2-Ağaç Bamyası:
Çok yıllık bir sarmaşık olan bu bitkinin güzel kokan pembe çiçekleri var. Yenilen kısmı meyveleri. Meyvelerinin yapısı patlıcan gibi. Yeşil kabuklu ceviz büyüklüğüne gelen meyveleri yemek yapımında kullanılıyor.
3-Güz Zeytini:Güz yemişi, Japon iğdesi gibi isimlerle de bilinen bu bitki, küçük. Kırmızı meyvelere sahip. Çalı formunda. Toprak gübreleme özelliğinden dolayı verimsiz topraklara faydalıdır. Meyveleri taze tüketilebileceği gibi reçel vb yapılarak da değerlendirilebilir.
4-Bambu(Dev bambu-Moso Bambu):
Esnek, dayanıklı bir bitki. Dünyanın en hızlı büyüyen bitkisi olarak bilinir. 30 m boy, 15 cm çapa ulaşabildiği kayıtlarda yazıyor. Her yıl topraktan yeni sürgünler çıkıyor. Çıkan sürgünler birkaç haftada o yılki boyuna ulaşıp daha büyümüyor. Gelecek yıl çıkan sürgünlerin boyları daha uzun oluyor. Bu bitki fasulye çubuğu, fidan destek çubuğu, sepet yapımı, sera inşaatı gibi alanlarda kullanılabilir. Benim 3-4 yıl boyunca fidan destek çubuğu olarak kullandıklarım var ve bu sürede sapasağlam duruyorlar.
5-Pepino:
Tek yıllık bu bitkinin meyveleri tüketiliyor. Üretilmesi çok kolay. Dalını koparıp toprağa dikildiğinde hemen kökleniyor. Bol miktarda meyvesi oluyor. Ancak benim konumum itibarıyla meyveler geç olgunlaşıyorlar . Kış soğukları başlayınca bitki donup ölüyor.
6-Lavanta:
Son yıllarda Isparta-Burdur yörelerinde çokça yetiştirilmeye başlayan bu bitki özellikle verimsiz, kurak arazileri değerlendirmek için ideal. Önemli bir tıbbi-aromatik bitki. Çalı formunda. Çiçeklerinden hazırlanan yağ veya kuru çiçeklerden yapılan lavanta kesesi gibi ürünler şeklinde değerlendirilebiliyor.
7-Biberiye:
Tıbbi-aromatik bir bitki lan biberiye de lavanta gibi çalı formunda. Baharat olarak kullanılabiliyor. Zahmetsiz, kanaatkar bu bitkiyi bahçenizin bir kenarına diktiğinizde özel bir bakım istemeden uzun yıllar faydalanabilirsiniz.
8-Pawlonya:
Çin kavağı olarak da bilinir.Dünyanın en hızlı biyen ağacı olarak bilinen bu bitki bir yıl içinde, yerini severse 5-6m uzayabiliyor. İlk yıllarında kabak yaprağı gibi kocaman olan yaprakları, ağaç yaşlandıkça küçülüyor. İlkbaharda açan salkım halindeki, mor renkli çiçeklerini arılar çok seviyor. Asıl kullanım alanı kerestecilikte. Hafif bir tahtası var.Ahşabı böcekler tarafından saldırıya uğramadığı için kutu, takunya, mobilya, müzik aleti vb. yapımında kullanılır.
10-Malabar ıspanağı:
Seylan Ispanağı, Hindistan Ispanağı veya Sarmaşık Ispanak olarak da adlandırılır. Hızlı büyüyen, tropik bir sarmaşıktır. Bir destek konulduğu takdirde, sezon içinde 100-150 cm yüksekliğe ulaşır. Bilinen ıspanak (Spinacia oleracea) tadında olmakla olmakla birlikte, yaprak dokusu daha farklıdır ve ıspanağın aksine, büyümek için sıcak yaz günlerini tercih eder. Küçük pembe-beyaz çiçekleri, yaz sonunda açar ve siyah meyveciklere dönüşür. Ispanağı seven ama yaz sıcaklarında bulamayanlr için güzel bir bitki. Yapraklarını dalından koparıp çi olarak yiyebildiğiniz gibi çeşitli yemeklerin yapımında da kullanabilirsiniz.
11-Goji berry(Kurt üzümü):
Goji berry ana vatanı Asya olan ve özellikle Tibet’te yetişen şifalı ve kırmızı renkli bir meyvedir. Ana vatanında mutluluk meyvesi ismi de verilen goji berry bitkisinin yaprakları, sapları yenilebildiği gibi kurutulmuş olarak da tüketilebilir.
12-Tatlı Patates
Tatlı patates, kahkahaçiçeğigiller familyasından anavatanı Orta Amerika olan, yumruları yenen, nişastalı ve tatlı bitki türü. Taze yaprakları ve filizleri de yenilebilir.
Sadece bunlar değil, başka bitkiler de deneme aşamasında. Japon kuru üzüm ağacı, pawpaw, goumi, aronia bunlardan bazıları.